Testy diagnostyczne
W ostatnich latach obserwuje się nieustanny rozwój technik analitycznych, co umożliwia samodzielne wykonywanie badań laboratoryjnych, również w warunkach domowych. W aptekach znaleźć można szereg testów diagnostycznych stosowanych do wykrywania ciąży, zakażenia Helicobacter pylori, chorób nowotworowych czy narkotyków.
Szybkie testy diagnostyczne są obecnie jednym z najtańszych i najłatwiej dostępnych źródeł informacji medycznej na temat naszego zdrowia. Pozwalają wyeliminować wiele poważnych chorób, bez konieczności wizyty w medycznym laboratorium analitycznym. Testy takie wykonywane są w różnych płynach biologicznych: moczu, krwi, kale czy ślinie. Ponadto, pozwalają na natychmiastowy odczyt wyniku, co ma duże znaczenie w szybkiej diagnostyce i sukcesie prowadzonego leczenia. Wyróżniamy:
Każdy z testów diagnostycznych cechuje tzw. czułość i swoistość diagnostyczna. Czułość testu to zdolność do prawidłowego rozpoznania choroby tam, gdzie ona występuje, czyli wykrywania „rzeczywiście chorych”. Z kolei swoistość testu to wskaźnik umożliwiający pewne wyeliminowanie danej choroby. Dobry test diagnostyczny powinien charakteryzować się dużą czułością i dużą swoistością diagnostyczną, najlepiej powyżej 99%.
Testy ciążowe
Testy ciążowe należą do najczęściej stosowanych domowych testów diagnostycznych. Wyróżnia się testy płytkowe, paskowe i strumieniowe. Testy ciążowe płytkowe wymagają zebrania próbki moczu do naczynia, a następnie przeniesienia danej objętości do specjalnej płytki pomiarowej. Testy paskowe polegają na zanurzeniu w moczu paska pomiarowego, a testy strumieniowe na umieszczeniu testera w strumieniu moczu na kilka sekund.
Bez względu na rodzaj testu ciążowego, zasadza ich działania polega na wykrywaniu obecności gonadotropiny kosmówkowej, w skrócie hCG (ang. human chorionic gonadotropin). Hormon ten wytwarzany jest przez komórki rozwijającego się łożyska, wkrótce po zapłodnieniu (od około 7 dnia). W obecności hCG zachodzi reakcja barwna między hormonem a przeciwciałami obecnymi w teście. Wynikiem jest pojawienie się linii zabarwionej najczęściej na czerwono, podczas gdy pozostałe linie (linia) oznaczają prawidłowy sposób wykonania testu (linie kontrolne).
Uważa się, że w około 90% dodatni test ciążowy świadczy o ciąży. Co ważne, test na obecność hCG z krwi charakteryzuje się podobną czułością jak test diagnostyczny dostępny w aptece.
Testy owulacyjne
Testy owulacyjne służą do wykrywania hormonu luteinizującego (LH), którego stężenie wzrasta znacząco na 24-36 godzin przed jajeczkowaniem. Tym samym określają one dwa najbardziej płodne dni w cyklu miesiączkowym. Są to najczęściej testy paskowe, które umieszcza się w strumieniu moczu na kilka sekund. Co ważne, testy takie można przeprowadzać o dowolnej godzinie, ale zawsze powinna to być ta sama pora dnia. Ponadto, osoba badana nie powinna oddawać moczu przez co najmniej 4 godziny przed wykonaniem testu. Duży wpływ na wynik mają także doustne środki antykoncepcyjne, alkohol i karmienie piersią.
Testy na obecność Helicobacter pylori
Helicobacter pylori to bakteria, która jest jednym z głównych czynników odpowiedzialnych za rozwój choroby wrzodowej i raka żołądka. Chociaż u wielu osób występuje ona fizjologicznie, u niektórych może odpowiadać za zwiększone wytwarzanie kwasu solnego, a tym samym – stany zapalne żołądka i dwunastnicy. Testy diagnostyczne na obecność Helicobacter pylori wykrywają przeciwciała przeciwko tej bakterii (z klasy IgG) zawarte w krwi chorego. Test polega na pobraniu kropli krwi za pomocą nakłuwacza (igły automatycznej) i naniesienia jej na pole okienka pomiarowego. Reakcja barwna świadczy o obecności bakterii H. pylori.
Wybierając domowy test diagnostyczny powinniśmy zwrócić uwagę na jego czułość i swoistość, a w przypadku wyników dodatnich udać się do lekarza w celu dalszej diagnostyki. Chociaż testy przyłóżkowe mogą być pomocną alternatywną w szybkim wykrywaniu wielu chorób, pamiętajmy, że nigdy nie zastąpią one wizyty u lekarza oraz „standardowych” badań laboratoryjnych.